Dei kommunale vegane i kystskogfylka er mellom dei dårlegaste distriktsvegane i heile Europa. Blir det ikkje ei rask løysing på dette, vil mykje av skogen i mange kommunar gi lite utbyte til skogeigar og kanskje aldri bli hogge.

TEKST OG FOTO: HELGE KÅRSTAD, KYSTSKOGBRUKET

I ALLE KYSTSKOGFYLKA frå Agder til Finnmark vart det satsa stort på å reise skog etter krigen. Dei siste 10–15 åra har hogsten frå desse skogplantinga auka. I dag blir det hogge nærare 3 millionar m³ i kystskogfylka og tilveksten er heile 8 millionar m³. Denne auken vil fortsetje fram til 2050, då det vil flate ut og gjerne gå noko ned. Kvaliteten er jamt god og interessa for vidare skogsatsing er mange stader stor.

RAMMEVILKÅRA I SKOGBRUK er viktige, og har historisk vore dårlege i dei fleste skogreisingskommunar. Dette har vist seg ved svært høge drifts­ og transport­kostnader, gjerne det doble samanlikna med resten av landet. كيف تربح في القمار Men særleg dei siste 10 åra har staten saman med fylke, kommunar og skogeigarar investert mykje i infra­struktur, særleg tømmerkaiar og skogsvegar langs kysten. Dette har vore gledeleg, det har gitt gode resultat i høve betre logistikk og lågare kostnader. Dette er også invester­ingar for framtida.

MEN DET STÅR igjen eit stort pengesluk som raskt må tettast, altså flaskehalsar for tømmertransport på kommu­nale vegar. Det er så ille at knapt nokon skulle tru.

SKOGNÆRINGA KYST HAR i 2021 engasjert Transport­økonomisk Institutt (TØI) til å gjennomføre ei samfunns­økonomisk nytteanalyse av å fjerne flaskehalsane i tømmer­transport på kommunale vegar. Analysen skal også innehalde fylkesvegar kopla til desse kommunevegane og det skal føre­ ligge ei kommune­ og fylkesvis prioritering for opprusting eller oppskriving.

PER I DAG er fylka Rogaland og Vestland ferdig analysert, og det pågår no arbeid i Møre og Romsdal. Målet er å utføre tilsvarande analysar i alle kystskogfylka innan utgangen av 2022.

RESULTATA SYNER AT dei fleste kommunane i kystskogfylka har flaskehalsar for tømmertransport dersom ein legg til grunn vegstandard BK10, totalvekt 60 tonn og 24 meter vogntoglengde. I Vestland og Rogaland er det ikkje lovleg å nytte tilhengar på kring 75 % av dei kommunale vegane, og det er knapt lovleg med lass på enkel bil på ca. 50 % av dei same vegane. Utekontrollavdelinga i Statens Vegvesen trappar for tida opp kontrollar også på kommunale vegar. Det er utenkjeleg for tømmerbilsjåførane å ikkje følgje Veglista fordi bøtene ved brot er store. Resultata er stadig aukande kippkøyring som betyr at tømmerbilsjåføren må køyre inntil ni turar for å fylle eit optimalt vogntoglass. Dette går ikkje lenger. Vi får ikkje sjåførar til å drive med dette, og lønsemda ryk i alle ledd. Det kostar totalt nærare 100 kr/m³ å drive kippkøyring, skogeigar betaler 32 kr/m³, resten belastast i hovudsak transportør.

FYLKESLAGA INNAN NORGES Bondelag og Norsk Bonde­ og Småbrukarlag har saman med transportørane Nortura, Tine og Felleskjøpet i Rogaland, Vestland, Møre og Romsdal sagt klart ifrå at dei støttar initiativet frå Skog­næringa Kyst. Dei er minst like hardt råka. Hittil har dei vore skåna for kontrollar, men den tida er slutt. لعبه بلاك جاك Kippkøyringa har også auka hos alle desse. Difor krev også dei ei snarleg løysing.

DET HASTAR OG vi set no vår lit til vår nye Landbruks­ og matminister Sandra Borch. Heile skognæringa i kyst­skogfylka håpar ho årleg kan legge inn nokre titals millionar kroner til å spleise kommunane for ei rask opprusting eller oppskriving av prioriterte kommunevegar, jamfør TØI­rapporten. I så fall vil det meste og viktigaste vere løyst innan 10 år. Skjer ikkje dette, vil skogeigarar i mange kommunar i kystskogfylka seie farvel til eit økonomisk skogbruk. Det vil vere tragisk fordi så mykje er gjort for å etablere denne fornybare næringa etter krigen. Det vil vere ein samfunnsøkonomisk nedtur av store dimensjonar.

Les hele Norsk Skogbruk nr 1. her.